STRES ALTINDA ÇALIŞMAK MI, MOBBINGE UĞRAMAK MI?

İş hayatında zaman zaman yaşanan baskılar, zorlayıcı süreçler ya da yüksek tempolar çalışanlar için olağan hale gelmiş durumda. Ancak bu tempoların bazıları sağlıklı bir gelişimin parçasıyken, bazıları ise kişinin psikolojisini ve onurunu zedeleyen mobbing uygulamalarına dönüşebiliyor. Peki, sınır nerede başlar? Ne zaman stres olur, ne zaman mobbing?

Öncelikle şunu kabul edelim: Her sorumluluk alan, az ya da çok stres yaşar. Bir işi yetiştirme çabası, daha iyisini yapma isteği, hedefe ulaşma arzusu insana baskı oluşturabilir. Bu tür stresler zaman zaman kişiyi zorlayabilir; ama gelişime, öğrenmeye, olgunlaşmaya katkı sağlar. Bu, kontrol edilebilir ve kişisel gelişime açık bir süreçtir.

Mobbing ise bu sürecin ötesindedir. Sürekli hedef gösterilmek, küçük düşürülmek, dışlanmak, başarıların görmezden gelinmesi, kasıtlı şekilde hata aramak ya da kişinin onuruna dokunan davranışlara maruz kalmak… Bunlar artık stres değil, sistematik psikolojik tacizdir. Ve ne yazık ki birçok kişi, "işin doğası bu" diyerek mobbinge maruz kalmayı normalleştirmiştir.

Oysa işin doğasında baskı olabilir ama aşağılama olmaz. Zorluk olabilir ama dışlama olmaz. İş yoğunluğu olabilir ama kişilikle oynanmaz.

Bir çalışanın ya da bir yöneticinin gelişmesi için bazen eleştiriye ihtiyacı vardır, evet. Ama eleştiri, düzeltme amacıyla yapılır; yıldırma amacıyla değil. Aradaki farkı görmek için niyete bakmak yeterlidir. Niyet iyiyse, üslup kırıcı olsa da düzeltilebilir. Ama niyet kötü ise, ne söylendiği değil, neden söylendiği önemlidir.

Ayrıca, şu da gözden kaçırılmamalıdır: Bazen bir çalışan, üzerine düşeni fazlasıyla yapmasına rağmen, yalnızca sesini yükseltmediği veya sürekli övgü beklemediği için "stresi kaldıramıyor" yaftasıyla anılabilir. Oysa kişi, canhıraş çalışmasının karşılığında aşağılandığını düşündüğü anda, kendini geri çekiyorsa; bu, zayıflığından değil, onurunun zedelendiğini hissettiğindendir. Saygı görmeyen yerde var olmak için gösterilen direnç, kişinin kırılganlığı değil, karakteridir.

İşte bu yüzden, her stresli durum "büyütülmemeli" demek kadar, her zorlayıcı süreç "mobbingdir" demek de kolaycılık olur. Önemli olan, kişiyi besleyen ve geliştiren stresle, kişiyi yıpratan ve aşağılayan mobbingin ayırt edilmesidir.

Sağlıklı iş ortamları, yalnızca üretken değil; aynı zamanda saygıya dayalı olanlardır. Çünkü başarı sadece baskıyla değil, değer görmekle de gelir. Kimsenin insan gibi yaşama hakkı, kırılganlıkla suçlanmamalıdır. Sabır bir erdemdir ama onurun sınırı vardır.